in-balans.one

Mensvergeten

Waarom onderzocht de Vrederechter de familiebanden niet?

Ludo’s moeder stierf bij zijn geboorte. Het was 1958. Zijn vader, de oudste van zeven kinderen, trok weer bij zijn ouders in. Nonkels en tantes ontfermden zich regelmatig over de kleine. Hij werd kind aan huis bij iedereen en later zegden familieleden al eens lachend: “Je bent de maizena  die ons blijft verbinden.” Bij nonkel Sus en tante Josephine, die kinderloos bleven, kwam hij veel. Na het overlijden van nonkel Sus, in 1994, werd Josephine opgevangen door haar zus Irene. Ludo ging nog enkele malen thuis langs bij zijn tante maar hij voelde zich precies niet meer welkom. Zus Irene en haar man KVG hadden de touwtjes in handen genomen. “Ik ben weggebleven omdat ik me weggeduwd voelde. Precies alsof er werd gedacht dat ik voor het geld kwam.” Ludo had ondertussen zijn eigen gezin en bezigheden.

In september 2022 komt Ludo door opeenvolgende toevalligheden te weten dat tante Josephine in februari is overleden. Hij doet navraag bij familieleden en daaruit blijkt dat niemand op de hoogte was. Zijn hart krimpt ineen als hij hoort dat bij de uitvaart alleen de begrafenisondernemer en een medewerker aanwezig waren. Bovendien werd haar as uitgestrooid op een kerkhof vijf dorpen verwijderd van het graf van haar man. Hoe kan zoiets? In de grafsteen van Sus staat Josephine’s naam gebeiteld. Ludo kan niet anders dan op zoek gaan naar een verklaring. Waarom kreeg zijn tante geen waardig afscheid, waarom zo weinig respect?

Na enkele maanden speurhond spelen, fietsend van het ene Kempische dorp naar het andere, belt hij aan bij familieleden van ver en dichtbij en bij vrienden van vroeger en nu om vragen te stellen. Toevallige voorbijgangers geven hem nuttige informatie die het plaatje beter doen kloppen en die andere getuigenissen vervolledigen of bevestigen.

Zo gaat Ludo op een dag ook langs bij LVG in een naburig dorp. LVG is de broer van KVG de man van Irene, de zus van Josephine. LVG en zijn vrouw MK weten van niets.

Als Ludo even later verneemt dat LVG vijf jaar lang bewindvoerder was van zijn tante moet hij een paar keer slikken. Het stilzwijgen over haar dood werd door LVG georkestreerd. ‘Hij’ regelde die sinistere begrafenis! Het lijkt erop dat ook de eerdere bewindvoerders van Josephine pottenkijkers liefst op een afstand hielden. Zus Irene was de eerste bewindvoerder. Na haar dood ging het bewind naar Irene’s echtgenoot KVG. Wanneer die in een WZC belandde, werd zijn broer LVG bewindvoerder.

Ludo belt opnieuw aan bij LVG en MK met het nieuws ‘dat zij wel heel goed weten wat er is gebeurd’ en dat de familie met veel vragen zit en geen antwoorden krijgt. Hij maakt hen duidelijk dat hij verder gaat met zijn onderzoek en zal verspreiden wat hij te weten komt. “Misschien breng ik dit wel in de media”, zegt hij. “Doe maar, doe maar!” roept MK en ze slingert hem naar het hoofd: “Trouwens, waar waren jullie?” Dit snijdt bij Ludo door merg en been. Hij denkt terug aan zijn laatste bezoekjes aan zijn tante en de insinuaties ‘die komt voor het geld’. Ondertussen weet hij dat hij niet de enige was die in die val liep. Een andere nonkel en tante van Ludo hielden na de dood van Sus ook contact met Josephine, maar ook zij voelden dat ze beter wegbleven. En zo sloot de kring zich rond Josephine. Ludo komt later te weten dat alle familieleden van Sus uit het testament werden geschrapt. Toen Josephine steeds verwarder werd en verloren reed met haar auto, verhuisde ze eind 2013 naar een WZC. Haar huis werd verkocht. Van dat alles werden haar verwanten niet op de hoogte gebracht. In haar heldere momenten vertelde Josephine aan familie en goede vrienden dat sinds haar zus Irene een volmacht had, ze grote sommen geld zag verdwijnen en dat het zo spijtig was dat alles nu naar vreemden zou gaan. Iemand anders fluisterde Ludo toe: “Uw tante is bedot tot in het oneindige.”

LVG, de laatste bewindvoerder, die weet hoe de vork aan de steel zit, wil niet praten met Ludo. “Als hij recht in zijn schoenen staat, waarom zwijgt hij dan?” vraagt de neef zich af. Het WZC, de begrafenisondernemer, het vredegerecht en de betrokken gemeenten schermen met het privacyrecht. Iedereen verwijst naar de bewindvoerder als hij vragen heeft. Bij de gemeente waar Josephine haar laatste rustplaats kreeg, staat bij haar naam vermeld: geen familie en tien jaar geen bezoek. Dit is net zo onwaar als de bewering van LVG dat hij van niets wist.

Ondertussen stapte LVG naar de politie om met rust gelaten te worden. Van de politie kreeg Ludo de raad om de juridische dienst te contacteren. Dat deed hij, zonder resultaat.

Ludo en LVG zijn allebei lid van een seniorenvereniging met de ‘R’ van ‘Respect’ in haar naam. Toen Ludo een activiteit bezocht waar LVG aan deelnam, nam een lid van het hoofdbestuur het op voor LVG. Ludo was verbolgen toen hij later op de site van de vereniging het levensmotto van deze bestuurder las: ‘Geloof in en luister naar mensen’. Dit is een man die opkomt ‘ter voorkoming van vereenzaming en uitsluiting van senioren’, zo staat er. Het valt Ludo zwaar dat iemand die zichzelf zo omschrijft niet naar beide klokken wil luisteren.

Familie en kennissen vertellen hem: “Sus moest eens weten wat er allemaal na zijn overlijden gebeurde.” Iedereen is het erover eens dat Sus nooit zou hebben gewild dat zijn vrouw vijf dorpen gescheiden van hem zou worden begraven.

Samengevat: Ludo botst op muren. “Weet je”, zegt hij, “toen ik naar Godvergeten keek, en de machteloosheid en onderhuidse woede van overlevenden bij zoveel onrecht voelde, herkende ik die ook in mezelf. Ik word razend als ik denk aan alle leugens, de goed uitgekiende tactieken om mijn tante te isoleren, het mateloos gebrek aan respect en vooral ook hoe zij geen waardig afscheid kreeg. In godsnaam, waarom?”

Ludo’s verhaal vertoont veel gelijkenissen met het misbruikverhaal van mijn tante (dat ik beschreef in Bewind vs Bemind). Vrienden en familie die op een slinkse en sluwe wijze stilaan uit de cirkel van de prooi van belagers worden geduwd.

Laat dit een waarschuwing zijn voor alle liefhebbende naasten van alleenstaanden in een kwetsbare positie en een uitnodiging voor iedereen om een zorgvolmacht in orde te brengen. Daarin kan je zelf optekenen wat er moet gebeuren als je op een dag, om welke reden dan ook, niet meer zelfstandig kan beslissen. Jij bepaalt op voorhand, wie, waar, wat, wanneer en hoe welke zaken moeten worden geregeld of niet. Zo vermijd je dat een vrederechter, die je situatie niet kent, op basis van ‘heel weinig’ beslist over je toekomst en wie je bewindvoerder zal zijn.

In theorie zijn er controlemechanismen om misbruik bij bewindvoering te vermijden. Maar onze cases bewijzen dat zelfs wanneer volgens het vredegerecht alles juist verloopt, in realiteit het welzijn van de kwetsbare persoon niet centraal staat. En dat is te zacht uitgedrukt.

Mijn tante kreeg een wereldvreemde advocate toegewezen als professionele bewindvoerder. De vrederechter negeerde zonder verpinken de wet die bepaalt dat de familie moet worden geraadpleegd. Josephine’s vrederechter stelde haar zus Irene aan als familiale bewindvoerder. Dat klinkt al veel beter. Maar waarom werd de rest van de nabije familie niet geraadpleegd of geïnformeerd? En hoe komt het dat bij het overlijden van Irene, haar man KVH die rol kreeg zonder dat de familie van iets wist? En nog straffer, hoe kon het dat toen KVH naar het WZC verhuisde, LVH werd aangesteld die in Josephine’s leven nooit een rol van betekenis speelde en dat ook toen de familie niet werd geïnformeerd?

Vond de vrederechter het niet verdacht dat er geen onkosten waren in de financiële verslagen voor doodsbrieven, herdenkingskaartjes of een koffietafel?

‘De bewindvoering heeft tot doel de belangen van de beschermde persoon te behartigen.’ Met deze woorden beschreef Justitie het nieuwe beschermingsstatuut voor kwetsbare volwassenen in 2014. Behoort een waardige begrafenis niet tot die belangen? Waarom kwam die er niet? Heeft neef Ludo het recht om die vraag te stellen?

“Je zal een advocaat gespecialiseerd in familierecht moeten inschakelen,” zei iemand tegen Ludo. Een jurist raadde hem aan om zijn zoektocht te staken. “Wie weet wat ga je nog allemaal ontdekken.” Is dat werkelijk de beste raad die je hem kan geven?

Willen we dat hij zijn strijd staakt en dat het ‘meer dan waarschijnlijk’ misbruik door haar bewindvoerder(s), waar Josephine in haar laatste levensjaren eenzaam onder leed, onbesproken blijft?

Hoe lang tolleren we naast Godvergeten het lugubere spelletje Mensvergeten nog?

Opgetekend eind oktober 2023 door Els Coenen

nadat Ludo haar zijn verhaal vertelde.